Nama 'tongkat ali' sudah tidak asing lagi bagi rakyat Malaysia, namun ramai mungkin tidak pernah melihat pokoknya.
Nama saintifiknya, iaitu Eurycoma longifolia menjelaskan serba sedikit mengenai ciri-ciri fizikal pokok tongkat ali.
'Eury' bermaksud lebar dan 'come' bermaksud jambak dalam bahasa Yunani, maka gabungan nama genus Eurycoma merujuk kepada ciri pokok tongkat ali iaitu daun-daun tumbuh berkelompok membentuk suatu jambak yang besar di bahagian atas. Dalam bahasa Latin pula, 'longus' membawa maksud panjang manakala 'folia' merujuk kepada daun. Oleh itu, 'longifolia' menghuraikan daunnya yang agak panjang mencecah satu (1) meter.
Daun-daun tongkat ali bertumpu di hujung batang yang biasanya tidak bercabang, bagaikan bunga manggar yang menyerikan sesuatu acara keraian atau sambutan orang-orang besar seperti majlis perkahwinan, perasmian dan perarakan.
Tongkat ali daripada famili Simaroubaceae ini mempunyai taburan yang luas di Asia Tenggara, iaitu dari selatan Myanmar ke Filipina, Indochina (Thailand, Vietnam, Laos, Kemboja), Sumatera, Semenanjung Malaysia dan Borneo.
Di Malaysia, tongkat ali merupakan pokok kecil setinggi 10 meter yang biasa dijumpai di lapisan bawah kanopi utama di kawasan hutan pantai berpasir sehingga ke kawasan pergunungan sekitar 1,000 meter.
Buah tongkat ali mempunyai lapisan berisi yang diminati burung-burung liar yang memainkan peranan dalam penyebaran biji benihnya. Tongkat ali mengeluarkan jambak bunga yang agak besar dan menarik. Bunganya berkelopak merah hati dan dilitupi bulu.
Akarnya banyak digunakan dalam perubatan tradisional termasuklah sebagai afrodisiak bagi meningkatkan libido dan kekuatan fizikal. Ia juga direbus dalam air yang diambil sebagai tonik kesihatan selepas bersalin, meredakan demam, merawat cacing usus, disentri serta untuk membantu pencernaan, mengubati ulser mulut dan penyakit jaundis. Daunnya boleh direbus dalam air untuk disapu pada bahagian badan untuk mengurangkan gatal-gatal atau demam.
hello100jutapokok@nres.gov.my